Algemeene Schippers vereeniging

Voor en door schippers

AGORA

Mailwisseling met de heer van Dalen Europarlementariër voor ChristenUnie-SGP

betreft Subject: Market Transparency

Geachte heer van Dalen,

Vandaag kreeg ik het bericht van de heer Veuger, denktanklid van de ASV, dat er tussen u en hem een gesprek plaatsgevonden heeft op het congres van de CU over ons voorstel wat betreft het invoeren van een veilingsysteem in de binnenvaart met als doel: verkrijgen van meer transparantie. Het zogenaamde “AGORA”

Januari van dit jaar hebben wij hierover een gesprek gehad met de heren Theologitis, Vanderhaegen en Dieter van DG MOVE. Dat was een zeer positief verlopen gesprek waarna wij een presentatie hebben gehouden omtrent onze ideeen bij de ESO, de Europese Schippers Organisatie. Ik voeg hierbij de powerpointpresentatie die we daar hebben gehouden om duyidelijk te maken wat we willen, waarom en hoe.

Ook de reacties vanuit de diverse vertegenwoordigers binnen de ESO waren positief. Ook is dit voorstel aan de orde gekomen bij het laatste AO van 21 april j.l. waarbij PvdA en SP hebben uitgesproken dat zij dit nader willen onderzoeken omdat zij denken dat dit een goed idee kan zijn voor de binnenvaart. In mei zullen we met PvdA en SP een gesprek hebben hierover.

Ondertussen begrijp ik dat u hierover wilt spreken met de heer Theologitis. Dat zouden wij bijzonder op prijs stellen. Ik heb daarom het een en ander in de bijlage meegestuurd zodat u kunt controleren waar onze ideeen en voorstellen vandaan komen. De twee gebruikte rapporten zijn “Marktwerking-Samenwerking in de binnenvaart” van  THE NETHERLANDS INSTITUTE FOR COOPERATIVE ENTREPRENEURSHIP (NICE) (de universiteit Nijenrode), en de tweede is het recente “market Transparency Study 2015”, Naiades, Platina 2.

Ik heb de meest relevante zaken als bijlagen meegeleverd maar heb als een soort samenvatting de belangrijkste punten hieronder weergegeven.

Een markttransparantie systeem “AGORA”

Waarom een transparantie systeem?

  • In het witboek vervoer 2011 staat:
  • De Commissie stelt dat het vervoer in de EU niet duurzaam is door de volgende oorzaken:
  • De prijzen weerspiegelen de werkelijke kosten niet,
  • Ontoereikende ontwikkeling en toepassing van schone technologieën,
  • Vervoersdiensten zijn niet doelmatig, en
  • Vervoersplanning is onvoldoende afgestemd.
  • Dit maakt volgens de Commissie een grondige hervorming nodig van het huidige vervoerssysteem in de EU.

We zien al vele jaren dat

  • Er veel faillissementen zijn
  • Schepen zwaar “onder water staan”
  • (te) goede schepen gesloopt worden
  • (te) vaak beneden de kostprijs vervoerd wordt
  • Innovaties en vergroening alleen met subsidies tot stand kunnen komen
  • De sector gemeden wordt door starters en werkwilligen
  • De banken heel terughoudend zijn geworden (en de kleine bedrijven geen lening meer geven)

Markttransparantie is een eerste stap tot een mogelijke verbetering:

  • Een veilingsysteem is de eenvoudigste, snelste en meest effectieve manier om dat te bereiken
  • gericht op de spotmarkt.
  • Geleid door een onafhankelijke marktmeester

SWOT analyse particuliere binnenvaart (sterkte/zwakte/kansen/bedreigingen)

Kansen

  • Europa (Witboek vervoer) stelt dat er een modal shift moet zijn van vervoer over de weg naar vervoer over water(en spoor)
  • Door congestie op de weg moeten diverse regeringen naar andere (vaar)wegen zoeken
  • Doordat men steeds “groener’ wil vervoeren zijn er kansen voor de binnenvaart de Europese Commissie ondersteunt 'Bereiken van kwaliteit in de markt door middel van transparantie en eerlijke concurrentie'. (NAIADES-II-programma,Markt transparantie studie 2015):

Bedreigingen

  • De prijzen weerspiegelen de werkelijke kosten niet, (Witboek transport 2011)
  • Ontoereikende ontwikkeling en toepassing van schone technologieën, (Witboek transport 2011)
  • Vervoersdiensten zijn niet doelmatig, (Witboek transport 2011) en
  • Vervoersplanning is onvoldoende afgestemd. (Witboek transport 2011)
  • Versnippering binnenvaartbeleid
  • Door noodzakelijke reservecapaciteit is er regelmatig sprake van overcapaciteit.
  • Te weinig financiële draagkracht (eigen vermogen) van schippers om te investeren in innovaties voor hun schepen.
  • De vaste kosten zijn erg hoog.
  • Investeringen zijn reusachtig.
  • Rendementen zijn onzeker

Sterkte

  • Het maatschappelijk belang vraagt om een goed werkende markt.
  • Lading kan slechts beperkt uitwijken naar alternatieve vervoersvormen
  • Sympathie voor de binnenvaartsector
  • Betrouwbare vervoersmodaliteit

Zwakte

  • Instabiele markt (grote fluctuaties in prijzen, in werkaanbod) reeds geringe onder- en overcapaciteit leidden tot grote prijsschommelingen.
  • moeilijk te corrigeren markt,
  • gezien het hoge aandeel van de vaste kosten en
  • de lange levensduur van schepen.
  • Geen zicht op de totale markt: geen markttransparantie
  • Zelfs basale actuele marktinformatie als prijzen, volumes e.d. is nauwelijks verkrijgbaar.
  • (Zonder informatie) geen efficiënte en evenwichtige marktwerking.
  • Zwakke positie tegenover andere vervoersmodaliteiten (Lobby)
  • Teveel onnodige kosten door (onnodig) leegvaart
  • Verladers kunnen niet werken in een situatie met tekorten.
  • Doordat bevrachters een goed overzicht van de marktsituatie hebben, terwijl de individuele schippers veel minder informatie hebben, hebben schippers daarom een relatief zwakke positie om te onderhandelen over prijzen en voorwaarden.
  • Lading kan slechts beperkt uitwijken naar alternatieve vervoersvormen (kan zowel sterkte als zwakte zijn)  Op het niveau van de schippers is de sector zeer gefragmenteerd.98% van de schippers zijn gezinsbedrijven (man, vrouw), ( gezinsarbeid is goedkoop).
  • In sommige gevallen is het bewustzijn onder verladers betreffende de mogelijkheden van binnenvaart onbekend.
  • Binnen een breder publiek is de kennis van de binnenvaart over het algemeen slecht.

Doel AGORA:
Een (meer) transparante markt bewerkstelligen, waar alle spelers over relevante informatie kunnen beschikken en de prijs tot stand komt.

een ‘agora’, een plaats waar

  • alle informatie,
  • vraag en aanbod van vervoersdiensten  worden afgestemd en
  • de actuele prijsvorming
  • op basis van zoveel mogelijk transparantie wordt bevorderd.

Uitgangspunten veilingsysteem “AGORA”

  • Het moet een systeem zijn waar de betrokkenen graag in willen stappen.
  • Het moet een makkelijk in te voeren systeem zijn.
  • Het moet de binnenvaartmarkt stabieler maken
  • Het moet de binnenvaart een sterkere positie geven tegenover andere vervoersmodaliteiten

Voorstel: Een (elektronische) markt voor verhandeling van contracten

Werkwijze:

  • De opdrachtgevers/bevrachters plaatsen het werk op een site
  • De binnenvaart ondernemer kan hierop reageren qua prijs
  • Er kan over- of onderboden worden net als op een veiling

Aan een formele ‘agora’ kunnen allerlei contractuele standaarden worden verbonden.

Uitgangspunten werking veiling:

  • De markt is anoniem
  • Toewijzing order of diensten is zonder aanziens des persoons
  • De marktmeester is onafhankelijk

Eisen aan de marktmeester

  • Het publiceren van het marktverloop
  • Brengt zoveel mogelijk transacties tot stand

Eisen aan de deelnemers

  • Deelnemen is niet vanzelfsprekend: de regels dienen te worden geëerbiedigd

Eisen aan de “AGORA”

  • De AGORA is een rechtspersoon
  • De AGORA is (bij voorkeur)  een coöperatie van partijen
  • die belang hebben  bij bovenstaande uitgangspunten
  • en zich verbinden om die te onderhouden en toetsbaar te maken

Ik hoop u voor zover voldoende op de hoogte gesteld te hebben en wil u bij voorbaat dank zeggen voor de getoonde interesse. Mochten wij u op welke wijze dan ook behulpzaam kunnen zijn in bijvoorbeeld het aanleveren van informatie, dan hoor ik dat graag.

Met vriendelijke groet,

Van: VAN DALEN Peter Verzonden: maandag 11 juli 2016 17:52
Onderwerp: RE: Market Transparency

Beste mensen
Ik heb deze kwestie besproken met dhr. Theologitis van de Europese Commissie. Hij berichtte mij, ook met jullie te hebben gesproken. Hij is zeer terughoudend, om vanuit een overheid (nationaal of Europa) een bepaalde verplichting in te voeren met zo´n Agora/Markt systeem. Zo´n stap zou tegengesteld zijn aan de ontwikkeling die de afgelopen jaren is ingezet.

Ik schat met hem in, dat zo´n verplichting geen of onvoldoende draagvlak zal hebben, hetzij hier in Brussel, hetzij in één of meer Lidstaten.

Met vriendelijke groet / best wishes,
uit Brussel
Peter van Dalen
Europarlementariër voor ChristenUnie-SGP
www.eurofractie.nl

Sunniva Fluitsma:

Geachte heer van Dalen,

Om te beginnen excuses voor de late reactie. Wij waren op vakantie en daardoor heeft het een tijdje geduurd voor we kunnen reageren. Als eerste wil ik u dank zeggen voor het feit dat u dit onderwerp besproken heeft met de heer Theologitis. Wij begrijpen dat zo’n verplichting niet in de lijn ligt van de weg die Europa opgaat en ook niet met de intenties die de heer Theologitis uitgesproken heeft. Maar wij zijn al heel tevreden over het feit dat Europa zo’n systeem op zich een kans zou willen geven. Ondertussen lijkt het erop dat er in Nederland de eerste stappen gezet gaan worden om de commissie IenM in de Tweede Kamer te informeren en wellicht tot een initiatiefvoorstel te komen. Men (PvdA en SP) denkt dat wachten op Europa een te lange weg is (en dat ben ik met hen eens). Ondertussen wil ik nogmaals benadrukken dat er van alles niet mag, maar dat “we’dat zelf bepaald hebben, en dat “we” ook hebben gezegd middels een witboek vervoer dat er een modal shift zou moeten plaatsvinden. Helaas, is het percentage vervoer over (binnen)water niet bepaald toegenomen. Dus wellicht dienen zaken eens tegen het licht gehouden te worden. Het is tenslotte door ons allemaal zelf bepaald beleid, dat kunnen we ook zelf aanpassen als dat beleid tegen ons gaat werken.

Nogmaals, hartelijk dank voor uw reactie

Met vriendelijke groet,
Sunniva Fluitsma

Antwoorden van de minister naar aanleiding van vragen van Betty de Boer over AGORA en reactie daarop van de ASV

Geachte voorzitter,
Hierbij beantwoord ik de vragen van het lid De Boer (VVD) met bovengenoemd kenmerk, ingezonden 14 juni 2016, over het rapport “Marktwerking en Samenwerking in de Binnenvaart”.

1 Bent u bekend met de conclusies en aanbevelingen van het rapport “Marktwerking en Samenwerking in de Binnenvaart” 1) en klopt het dat het ministerie opdrachtgever was van dat rapport? Wat waren de bedoeling en de opzet van de opdracht?

Antwoord 1
Ik ben bekend met de conclusies en aanbevelingen van het rapport “Marktwerking en Samenwerking in de Binnenvaart” van The Netherlands Institute for Cooperative Entrepreneurship d.d. 10 april 2012. Opdrachtgever van het onderzoek was het Transitiecomité Binnenvaart. Ik heb de uitvoering van het onderzoek financieel mogelijk gemaakt. De bedoeling van het Transitiecomité was om uitwerking te geven aan de adviezen op het vlak van markttransparantie en samenwerkingsverbanden van de Binnenvaartambassadeur d.d. 29 september 2010 ter versterking van de structuur van de binnenvaartsector. Door middel van literatuurstudie, vraaggesprekken met marktpartijen, brancheorganisaties en deskundigen en een telefonische mini-enquête onder schippers, is in kaart gebracht hoe de markt werkt en hoe partijen de marktsituatie beoordelen.

2 Wat vindt u van het idee van een veiling van vracht voor de binnenvaart en hoe zou een dergelijk initiatief tot stand moeten komen? Als het haalbaar zou kunnen zijn, is dat dan in Nederland haalbaar of moet het in internationaal verband tot stand komen? Welke gevolgen zou dit kunnen hebben voor de internationale concurrentiepositie van Nederland in dit transportsegment? Voor wie zitten hier voor- en nadelen aan en waarom?

Antwoord 2
Een veilingsysteem heeft naar mijn oordeel geen invloed op een belangrijk kenmerk van de binnenvaartsector in relatie tot het proces van prijsvorming, te weten de fragmentatie van de aanbodkant. Samenwerking tussen binnenvaartondernemingen is wenselijk om deze fragmentatie op te lossen.

Opmerking ASV:
Op veel vragen wordt door de minister geen antwoord gegeven maar naar aanleiding van haar antwoord:
fragmentatie
De vraag is maar of de fragmentatie opgelost moet worden zoals de minister schetst. Van wie moet dat? In plaats van het dwingen van vele individuen en ondernemingen tot iets wat kennelijk geen natuurlijk proces is kiezen wij ervoor een systeem te ontwikkelen waarbij die fragmentatie geen enkel probleem oplevert. De ASV is ervan overtuigd (ook gezien alle rapporten) dat die fragmentatie op geen andere manier opgelost wordt. En waarom zou juist de VVD dat ook doen? Een partij die zo tegen regeldruk is, gaat die de particuliere schipper in een keurslijf dwingen?
Bovendien is de oorzaak van die fragmentatie niet weggenomen: Die fragmentatie is voor een groot deel tot stand gekomen door het feit dat er zo goedkoop mogelijk vervoerd moet worden. Daardoor zijn de man-vrouw firma’s ontstaan; omdat dat goedkoper bedrijfsvoering is dan met personeel werken. Zolang we zien dat de hele vervoersmarkt onder druk staat zien we daar geen verandering in komen. En wij zien geen stappen, noch vanuit de Nederlandse regering, noch vanuit Europa om werkelijk iets te ondernemen waardoor de vervoerssector gezonder wordt. Kortom: die fragmentatie blijkt een gegeven waar mee gedeald dient te worden.

Het lijkt bovendien vreemd dat die constatering “Samenwerking tussen binnenvaartondernemingen is wenselijk om deze fragmentatie op te lossen” in strijd is met de diverse rapporten. Niet alleen het rapport zoals eerder genoemd maar ook vanuit de banken zoals de RABO bank en de ING (zie “herstel binnenvaart loopt vertraging op uit 2012 blz 25) hebben duidelijk aangegeven dat de samenwerkingsverbanden functioneren als zijnde bevrachters, waarmee er niets verbetert aan de positie van de particuliere schipper. Laten we niet vergeten dat schippers juist door de eeuwen heen altijd hebben willen samenwerken. Ze hebben dat door de eeuwen heen ook gedaan. Het is niet de schipper geweest die de “schippersbeurs” heeft afgeschaft: waarbij er door samenwerking een zekere stabiliteit gewaarborgd was. Het is ook niet de schipper geweest die de EUBO een vroege dood heeft doen sterven (waarbij de schippers afspraken niet beneden een bepaald tarief aan te nemen) Het punt is dat de schippers wel willen samenwerken maar dat samenwerken voor schippers geen DOEL is maar een MIDDEL. Een middel om een gelijkwaardiger speelveld te krijgen en voortbestaan van de binnenvaart te waarborgen.
De wijze van samenwerken die de voorgangers van deze minister hebben gestimuleerd door de samenwerkingsverbanden te promoten middels een zak met geld heeft zeker niet voor meer samenwerking gezorgd, integendeel. Het heeft naast de bestaande bevrachters nog wat extra bevrachters gecreëerd die allemaal op een manier een contract in de wacht slepen: voor een nog lagere vrachtprijs inschrijven, waardoor de schipper dus een lager tarief heeft.

Zeker; voor een aantal individuele schippers heeft zo’n samenwerkingsverband nut: degenen die zich niet of slecht kunnen redden met de Franse taal, die het moeilijk vinden te onderhandelen, die net op de binnenvaartmarkt actief zijn en geen connecties hebben bijvoorbeeld of waarbij al het werk uit een bepaald segment alleen via zo’n samenwerkingsverband aangenomen kan worden, kan zo’n samenwerkingsverband positief zijn. Maar voor de sector in het geheel is nu inmiddels toch wel gebleken dat het geen oplossing is. En “met zijn allen bij een samenwerkingsverband gaan en de regels bepalen” mag gewoon niet, dat weet de minister ook.

Het onder 1 genoemde rapport wijst op de wenselijkheid van samenwerking tussen ketenpartijen, horizontaal of verticaal. Ook het in mijn opdracht door STC-Nestra B.V. en Maverick Advocaten N.V. opgestelde rapport “Versterking van de marktstructuur in de binnenvaart”, toegezonden aan uw Kamer per brief d.d. 23 maart 2015, wijst op de noodzaak van deze samenwerking (Kamerstukken II 2014/15, 31 409, nr. 79). Een veilingsysteem stimuleert op zichzelf niet de vorming van structurele samenwerkingsverbanden tussen binnenvaartondernemingen en bevrachters, bijv. in coöperaties.

Opmerking ASV:
De door deze minister zo diep gekoesterde wens tot meer samenwerking tussen de verschillende belangenorganisaties in de binnenvaart heeft door de wijze waarop de samensmelting van de verschillende bonden tot stand gekomen is niets opgeleverd voor de binnenvaart, integendeel. Het zou ‘een sterke organisatie’ moeten zijn maar BLN (waar inmiddels bevrachters, verladers, pleziervaart en verzekeraars, naast de particuliere schippers lid van zijn) loopt leeg ( meer dan 500 leden hebben afgelopen jaar opgezegd) en dat komt omdat er veel te veel tegenstrijdige belangen behartigd moeten worden zodat BLN inmiddels verworden is tot een organisatie van “eenheid in matheid”. Ondanks alle rapporten, binnenvaartambassadeurs en dergelijke blijft het feit dat een waterrijk land als Nederland nog slechts 12% van het binnenlands vervoer over water laat gaan. Het woord samenwerken wordt nu al jaren gebezigd maar zoals ook in het rapport NICE staat beschreven: gewoon tegen iedereen roepen “en nu moet je samenwerken’ gaat niet lukken, de mensen moeten het nut ervan zien, dus er moet een doel zijn. Dat doel is er wel met het voorgestelde veilingsysteem AGORA. Daarbij wordt de markt transparanter waardoor de schippers maar ook de verlader beter zicht hebben op wat er op de markt gebeurt..

Omdat vervoer eerder te zien is als een vorm van dienstverlening dan als een product, is voorts de vraag gerechtvaardigd of een veilingsysteem haalbaar is. Er zijn mij hiervan ook geen voorbeelden bekend in de transportsector.
Het patroon van pieken en dalen in de vrachtstroom in de binnenvaart wordt evenmin opgelost met een veilingsysteem.

Een veiling als initiatief van private partijen kan naar mijn oordeel alleen werken indien verladers bereid zijn lading op een openbaar platform aan te bieden, en vervoerders bereid zijn inzicht te geven in beschikbare capaciteit. Onder deze voorwaarden is voor private dienstverleners een businessmodel denkbaar om vraag en aanbod te matchen. Marktwerking bepaalt uiteindelijk de haalbaarheid van een initiatief. Het opleggen van enige vorm van verplichting tot deelname van verladers en vervoerders aan een veiling past niet bij mijn opvatting over marktwerking.

Opmerking ASV:
De ASV ervaart het als bijzonder positief dat de minister aangeeft dat er onder voorwaarden voor private dienstverleners een businessmodel denkbaar is om vraag en aanbod te matchen Ook de ASV is ervan overtuigd dat individuele verladers en vervoerders dit moeten willen, anders heeft het geen zin. We willen er op wijzen dat het systeem zich dan ook richt louter op de spotmarkt, oftewel slechts op 20% van de binnenvaartmarkt. Schippers, verladers, bevrachters en samenwerkingsverbanden die met elkaar contracten hebben afgesloten hoeven zich wat ons voorstel betreft daar niet van te ontdoen.

3 Zijn er andere wijzen denkbaar om te komen tot transparantie van marktgegevens voor bevrachting van schepen? Kunt u toelichten hoe dit kan worden bewerkstelligd? Hoe is dit in andere transportsectoren geregeld?

4 Hoe is dit geregeld in andere landen, bijvoorbeeld in België en Duitsland? Zijn er buitenlandse systemen met een veiling of iets vergelijkbaars, waarvan Nederland zou kunnen leren in dit verband?

Antwoord 3 en 4
In de binnenvaart zijn verschillende digitale platforms actief om verladers en vervoerders te koppelen. Platforms zoals “Vaart” en “Logos” bieden vervoerders informatie over de markt en geven ook indicaties  over vrachtprijzen voor droge lading. Daarnaast is er het platform “Bargelink”, toegankelijk voor aangesloten deelnemers, waarop zowel vrachten als schepen worden aangeboden.
Ook in het wegvervoer wordt gebruik gemaakt van digitale logistieke platforms voor het koppelen van de vraag van verladers en het aanbod van ladingscapaciteit door vervoerders. De platforms in het wegvervoer zijn soms gericht op specifieke bestemmingen zoals Oost Europa of Scandinavië.

De bestaande platforms in de binnenvaart en het wegvervoer hebben een privaat karakter; de Nederlandse overheid speelt geen rol hierin.

Opmerking ASV:
Hierbij wil de ASV nogmaals wijzen op het rapport van NICE waarin duidelijk staat hoe deze platforms werken en waarom dat van een andere orde is dan wat de bedoeling is van AGORA

In dit verband wil ik nog memoreren dat Panteia in 2013 in mijn opdracht een vergelijkende studie verricht heeft naar de markttransparantie in de binnenvaart in vergelijking met zeven andere sectoren, waaronder goederenwegvervoer, goederenspoorvervoer, luchtvracht en short sea shipping. Hierin is onder meer gekeken naar (wettelijke) regelingen, arrangementen en ontwikkelingen in relatie tot markttransparantie in de sectoren. De belangrijkste aanbeveling van het rapport is dat verbeterde markttransparantie te bereiken is door meer samenwerking tussen binnenvaartondernemingen. Het rapport “Markttransparantie en de rol van tussenpersonen in andere sectoren ter inspiratie voor de binnenvaart” en mijn conclusies hierbij heb ik uw Kamer toegezonden per brief d.d. 15 oktober 2013 (Kamerstukken II 2013/14, 30 523, nr.80). Samenwerking mag echter niet in strijd zijn met het Europese en nationale mededingingsrecht. Het onder 2 genoemde rapport van STC-Nestra en Maverick geeft aan welke mogelijkheden het mededingingsrecht biedt voor samenwerking in de binnenvaartsector. Conclusie van het rapport is dat het mededingingsrecht ruimte biedt voor samenwerking, waarbij het essentieel is dat deze zich vooral richt op het aanbieden van betere en/of meer efficiënte diensten aan afnemers/verladers.

Opmerking ASV:
De afgelopen jaren hebben aangetoond dat er op deze wijze geen verbetering komt voor de binnenvaart. Zolang samenwerken niet als doel mag hebben dat de positie van de particuliere schipper verbetert zien we dat deze samenwerking de sector niet verder helpt. Een samenwerkingsverband als de ELV is opgestart met als doelstelling de dienstverlening te verhogen (deur tot deur vervoer) en daarmee klanten (verladers) over de drempel te trekken. In de praktijk gebeurt dat niet. Men verkrijgt vooral bestaand werk van andere bevrachters (voor een lagere prijs)

In geen van de landen die zijn aangesloten bij de CCR, waaronder België en Duitsland, bestaat een systeem met een veiling of iets vergelijkbaars.

Opmerking ASV:
In Frankrijk bestaat het wel, alleen is het een heel moeilijk toegankelijke site, en is er geen ruchtbaarheid aan gegeven, dus werkt het in de praktijk niet.